Wyższa organizacja zachowań ruchowych i jej deficyty w uszkodzenia mózgowych

dr hab.n.med. Joanna Seniów, IPiN, Warszawa

W wykładzie poruszone zostaną zagadnienia wyższej organizacji celowej aktywności ruchowej, której prawidłowość a zatem skuteczność zależą od zintegrowania procesów motorycznych, poznawczych, kontrolno-zarządzających (czyli wykonawczych) oraz emocjonalno-motywacyjnych. Celowe działania są regulowane przez różne systemy neuronalne i mogą być wskutek uszkodzenia mózgu rozdzielnie, specyficznie zaburzone. Zachowania motoryczne obejmują szerokie spektrum od prostego sięgania czy chwytania po wieloetapowe czynności podążające do odległego celu. Regulowanie takich działań na poziomie mózgowym jest wieloczynnikowe. Oprócz funkcji ruchowych per se ważne są: intencja działania, motywacja (biologiczne potrzeby lub psychologiczne cele), emocje (np. unikanie wskutek lęku lub dążenie do przyjemności), percepcja (w tym wzrokowo-przestrzenna), uwaga, pamięć ruchu i uczenie się, mediacja ruchu via język. Każde celowe zachowanie ruchowe musi być właściwie kontrolowane i skutecznie zarządzane (tworzenie i utrzymywanie planu działania, elastyczne dostosowywanie do zmieniających się warunków środowiska, umiejętność hamowania reakcji stereotypowych i nieskutecznych itp). Ważne jest też to, że sprawność motoryczna człowieka bazuje na mózgowej reprezentacji swojego ciała jako obiektu poruszającego się przestrzeni.
Aktywność ruchowa wymaga wieloaspektowej diagnostyki u chorych po uszkodzeniu mózgu. Nie wszystkie aspekty patologii w zakresie wyższej organizacji ruchu są łatwe do pomiaru i wyodrębnienia od innych, a tym bardziej do terapeutycznego korygowania.