Skuteczność dziennej-szpitalnej rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu.

Na podstawie artykułu: "Effects of Day- Hospital Rehabilitation in stroke patients: a review of randomized clinical trials." R. Dekker, E. A. M. Drost, J. W. Groothoff, Scand J Rehab Med 30: 87–94, 1998

     Udar mózgu jest jedną z najczęstszych przyczyn ograniczenia aktywności i sprawności. Autorzy doniesienia stawiają sobie pytanie, czy program dziennej-szpitalnej rehabilitacji (day-hospital rehabilitation - DHR) tej grupy chorych przynosi pożądane efekty. Dzienna szpitalna rehabilitacja to program zakładający kompleksową opiekę chorym przebywającym w domach, po zakończeniu leczenia szpitalnego. Głównym celem programu jest poprawa sprawności i jakości życia chorych poprzez zintegrowane działania obejmujące fizjoterapię, terapię zajęciową, logopedię, psychoterapię, pracę socjalną, ergoterapię oraz nadzór lekarza rehabilitacji. Skuteczność DHR została oceniona przez autorów artykułu na podstawie opisu 7 eksperymentów badawczych przedstawionych w artykułach naukowych. W poszczególnych eksperymentach stosowano odmienną metodykę badań, wykorzystywalno także różne instrumenty pomiarowe. Do oceny niepełnosprawności używano: the “Rand” , the “Barthel index”, the “Abbreviated Northwick Park Activities of Daily Living” , the “Frenchay Activities Index”, the “Extended Activities of Daily Living” ,the “Nottingham Health Profile”, the “Frenchay Activities Index”, the “Brief Assessment of Social Engagement”, do oceny jakości życia : the “Life Satisfaction Index (Nottingham Version)” the “Geriatric Quality of Life Questionnaire”. Najciekawsze wnioski płynące z przedstawionych badań są następujące:

1. Osoby młodsze lepiej reagują na terapię przeprowadzoną w ich miejscu zamieszkania, podczas, gdy u starszych pacjentów większą poprawę zanotowano pracując w warunkach szpitalnych. (według: Gladman, J. R. F., Whynes, D. & Lincoln, N. D.: Costcomparison of domiciliary and hospital-based stroke rehabilitation. "Age Ageing" 23: 241–245, 1994)
2. Intensywność prowadzonej DHR ma duże znaczenie dla osiąganych rezultatów. Terapia prowadzona pełne 4 dni w tygodniu jest skuteczniejsza od terapii obejmującej 3 dni w tygodniu w godzinach dopołudniowych. Jak należy się spodziewać, pacjenci nie posiadający regularnego rytmu terapii osiągają najgorsze rezultaty. (za: Smith,D.S., Goldenberg, E., Ashburn I wsp.: Remedial therapy after stroke: a randomized controlled trial. "BMJ" 282: 517– 520, 1981)
3. W zakresie sprawności funkcjonalnej (prowadząc terapię przez 8 tygodni dwa razy w tygodniu) odnotowano największą poprawę w okresie od 6 tygodni do 6 miesięcy po zakończeniu DHR. Po przekroczeniu 6 miesiąca nie zauważano już żadnej poprawy stanu funkcjonalnego. ( za: Forster, A. & Young, J.: Day hospital and stroke patients. "Int Disabil Stud" 11: 181–183, 1989)
4. Widoczną poprawę w zakresie zmian stanu emocjonalnego wykazano po 5 miesiącach od zakończenia DHR. Wcześniejsze pomiary nie wykazały poprawy.( za: Tucker, M. A., Davidson, J. G. & Ogle, S.: Day hospital rehabilitation-effectiveness and cost in the elderly: a randomized controlled trial. "BMJ" 289: 1209–1212, 1984)

     Na koniec wydaję mi się zasadnym przekazać, że żadne z analizowanych badań nie stosowało programu dziennej – szpitalnej rehabilitacji zgodnej z jej definicją. Najczęstszym połączeniem była zastosowana fizjoterapia z terapią zajęciową, tylko w dwóch przypadkach rozbudowana o pomoc logopedy. Do oceny skuteczności DHR wymagane są zatem rzetelne badania, które przedstawią siłę kompleksowych oddziaływań ( nie tylko z nazwy).

Agnieszka Śliwka